I. SỰ CẦN THIẾT BAN HÀNH LUẬT SỬA ĐỔI, BỔ SUNG

Tại Kỳ họp thứ 3 Quốc hội Khóa XIV đã thông qua Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2018.



Luật được triển khai thi hành góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về kiểm soát sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ chống buôn bán bất hợp pháp vũ khí. Đồng thời, thực hiện cam kết của Việt Nam theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Ngoài ra, Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ ra đời đã đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang nhân dân và các lực lượng khác, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.  

Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng trên thực tế Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đã bộc lộ một số tồn tại và bất cập. Cụ thể: Quy định của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ còn thiếu đồng bộ với Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) tạo nên khoảng trống pháp luật trong việc xử lý hình sự đối với hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép, chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng gây ra nguy cơ bỏ lọt tội phạm, không đảm bảo tính răn đe của pháp luật, ảnh hưởng xấu đến trật tự, an toàn xã hội.

Vì vậy, sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ là cần thiết.

  Do đó, nhằm khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ ngày 25/11/2019, tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XIV đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ, có hiệu lực thi hành từ ngày 10/01/2020 (sau đây gọi là Luật sửa đổi, bổ sung).

II. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬT SỬA ĐỔI, BỔ SUNG MỘT SỐ ĐIỀU CỦA LUẬT QUẢN LÝ, SỬ DỤNG VŨ KHÍ, VẬT LIỆU NỔ VÀ CÔNG CỤ HỖ TRỢ

1. Mục đích, quan điểm xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung

Luật sửa đổi bổ sung ra đời trước hết nhằm khắc phục khoảng trống pháp luật giữa Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ với Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) về việc xử lý hình sự đối với hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép, chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng. Góp phần đảm bảo thống nhất trong hệ thống pháp luật. Sau đó, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức tiến hành công tác phòng, chống tội phạm nói chung và triển khai áp dụng pháp luật phòng, chống hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép, chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng nói riêng.

2. Bố cục của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ bao gồm 02 Điều. Trong đó Điều 01 về Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ. Điều 02 về Hiệu lực thi hành.

III. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬT SỬA ĐỔI, BỔ SUNG

1. Phạm vi sửa đổi, bổ sung

Luật đã sửa đổi, bổ sung 02 điều trên tổng số 76 điều của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ, cụ thể là: sửa đổi, bổ sung khoản 2, khoản 6 Điều 3 (về giải thích từ ngữ) và khoản 2 Điều 73 (về trách nhiệm quản lý nhà nước về vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ).

2. Những nội dung sửa đổi, bổ sung cơ bản

          2.1. Sửa đổi, bổ sung khái niệm về Vũ khí quân dụng

Dựa trên thực tiễn áp dụng Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đã bộc lộ vướng mắc gây khó khăn trong việc xử lý hình sự đối với hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng, cụ thể như sau: Theo quy định của Pháp lệnh Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2011, khái niệm “vũ khí quân dụng” bao gồm cả vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng. Do đó, hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự” theo Điều 230 Bộ luật Hình sự năm 1999 và Điều 304 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 2 Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đã tách quy định vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng ra khỏi khái niệm vũ khí quân dụng.

Do đó, gây khó khăn cho công tác phòng, chống và xử lý hình sự đối với hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng. Trong trường hợp đã khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử thì phải đình chỉ; trường hợp đã bị kết án đang chấp hành hình phạt hoặc đang được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt thì phải miễn chấp hành hình phạt còn lại hoặc đang được hoãn chấp hành hình phạt thì miễn chấp hành toàn bộ hình phạt nên không thể khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đối với các hành vi trên từ ngày 01/7/2018.

          Vì vậy, nhằm khắc phục hạn chế trên Điểm a Khoản 1 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đã bổ sung thêm khái niệm về vũ khí quân dụng quy định tại khoản 2 Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ. Cụ thể nội dung được bổ sung như sau: “Vũ khí được chế tạo, sản xuất thủ công hoặc công nghiệp, không theo tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp, có khả năng gây sát thương, nguy hại cho tính mạng, sức khỏe của con người, phá hủy kết cấu vật chất tương tự như vũ khí quy định tại điểm a khoản này, không được trang bị cho lực lượng vũ trang nhân dân và các lực lượng khác quy định tại Điều 18 Luật này để thi hành công vụ.”

So với quy định của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ thì ngoài các loại vũ khí được chế tạo, sản xuất bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp, được trang bị cho lực lượng vũ trang nhân dân và các lực lượng khác theo quy định để thi hành công vụ, Luật sửa đổi, bổ sung đã bổ sung khái niệm vũ khí quân dụng các loại vũ khí không theo tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp, không được trang bị cho lực lượng vũ trang nhân dân và các lực lượng khác. Vì vậy, đã khắc phục được khoảng  trống pháp luật giữa quy định của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ và Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) trong việc xử lý hình sự đối với hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép, chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng. Tạo điều kiện thuận lợi để các cơ quan tổ chức tiến hành thực hiện, áp dụng quy định trên thực tiễn và nâng cao công tác phòng chống tội phạm.

2.2 Sửa đổi, bổ sung khái niệm “Vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng”

Nhằm bảo đảm sự thống nhất trong quy định pháp luật giữa các văn bản Điểm b Khoản 1 Điều 1 của Luật sửa đổi, bổ sung đã sửa đổi, bổ sung Khoản 6 Điều 3 theo hướng bỏ quy định vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng và sửa đổi khái niệm. Cụ thể nội dung được sửa đổi là “Vũ khí có tính năng tác dụng tương tự súng săn, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao là vũ khí được chế tạo, sản xuất thủ công hoặc công nghiệp, không theo tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp, có khả năng gây sát thương, nguy hại cho tính mạng, sức khỏe của con người, phá hủy kết cấu vật chất tương tự như súng săn, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao.”

So với quy định của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ thì Luật sửa đổi, bổ sung chỉ quy định vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự súng săn, vũ khí thô sơ và vũ khí thể thao, bỏ quy định về vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng. Đồng thời, quy định trên đã tạo sự đồng bộ với khái niệm vũ khí quân dụng đã được sửa đổi, bổ sung, cụ thể tại Điểm a Khoản 1 Điều 1 của Luật sửa đổi, bổ sung quy định vũ khí quân dụng bao gồm cả Vũ khí được chế tạo, sản xuất thủ công hoặc công nghiệp, không theo tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp, có khả năng gây sát thương, nguy hại cho tính mạng, sức khỏe của con người, phá hủy kết cấu vật chất tương tự như vũ khí quy định tại điểm a khoản này, không được trang bị cho lực lượng vũ trang nhân dân và các lực lượng khác quy định tại Điều 18 Luật này để thi hành công vụ. Do đó, việc sửa đổi đảm bảo sự thống nhất giữa các văn bản pháp luật, tránh quy định chồng chéo, gây khó khăn trong tổ chức thực hiện quy định.

2.3 Sửa đổi bổ sung về trách nhiệm quản lý nhà nước về vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ

Xuất phát từ bổ sung thêm khái niệm vũ khí quân dụng bao gồm cả các loại vũ khí không theo tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp, không được trang bị cho lực lượng vũ trang nhân dân và các lực lượng khác. Theo quy định tại Khoản 2 Điều 73 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017 như sau: “Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành danh mục vũ khí quân dụng”. Như vậy, nếu không sửa đổi khoản 2 Điều 73 của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ sẽ dẫn đến việc Bộ trưởng Bộ Quốc phòng phải ban hành cả danh mục vũ khí được chế tạo, sản xuất thủ công hoặc công nghiệp, không theo tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp. Nhưng trên thực tế, thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao thì Bộ Quốc phòng chỉ ban hành danh mục vũ khí quân dụng được chế tạo, sản xuất bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp.

Do đó, nhằm đồng bộ các quy định pháp luật và tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tổ chức thực hiện và áp dụng quy định trên thực tiễn, Luật sửa đổi bổ sung đã sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 73 theo hướng quy định Bộ trưởng Bộ Quốc phòng chỉ ban hành danh mục vũ khí quân dụng được chế tạo, sản xuất bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp, cụ thể Khoản 2 Điều 1 của Luật sửa đổi, bổ sung quy định như sau: “Bộ Quốc phòng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành danh mục vũ khí quân dụng quy định tại điểm a khoản 2 Điều 3 của Luật này.” Như vậy, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành danh mục vũ khí quân dụng đối với súng cầm tay bao gồm: súng ngắn, súng trường, súng tiểu liên, súng trung liên, súng chống tăng, súng phóng lựu.