* Lừa đảo qua mã QR

Gần đây, lực lượng Công an đã phát đi cảnh báo về thủ đoạn lừa đảo mới mang tên “Quishing” đang bùng phát mạnh mẽ. Theo đó, trong kỷ nguyên số hóa, mã QR đã trở thành công cụ phổ biến, phục vụ nhiều lĩnh vực đời sống xã hội. Lợi dụng điều này, các đối tượng xấu sử dụng hình thức lừa đảo trực tuyến "Quishing" và đây đang trở thành một "cơn sóng ngầm" nguy hiểm trong không gian mạng.

“Quishing” là hình thức kết hợp giữa QR Code và phishing (tấn công giả mạo), trong đó đối tượng xấu sử dụng mã QR độc hại để dẫn dụ nạn nhân truy cập vào các trang web giả mạo hoặc tải về phần mềm độc hại. Khi người dùng quét các mã QR này, họ có thể vô tình cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng hoặc bị cài phần mềm gián điệp, dẫn tới nguy cơ mất trắng tiền trong tài khoản và bị chiếm đoạt dữ liệu nhạy cảm.

Các chiêu thức "Quishing" phổ biến:

- Mã QR giả mạo nơi công cộng: Dán đè hoặc thay thế mã QR thanh toán, thông tin tại nhà hàng, bến xe... bằng mã QR của các đối tượng để chiếm đoạt tiền khi người dùng thanh toán.

- Mã QR trong thư điện tử và tin nhắn lừa đảo: Giả mạo các tổ chức uy tín gửi thông báo kèm mã QR dẫn đến trang web đánh cắp thông tin đăng nhập hoặc yêu cầu chuyển tiền.

- Mã QR trên sản phẩm và tài liệu giả: In mã QR của các đối tượng trên hàng giả, vé số ảo, tài liệu lừa đảo để dẫn dụ người dùng truy cập các trang web nguy hiểm hoặc cung cấp thông tin cá nhân.

- Tấn công trung gian qua mã QR: Can thiệp vào quá trình quét, chuyển hướng người dùng qua một trang web thu thập dữ liệu trước khi đến trang thật.

 Đặc biệt, do đặc thù mã QR không cho phép người dùng kiểm tra trước địa chỉ liên kết nên việc phòng tránh trở nên khó khăn hơn, khiến rất nhiều người dễ trở thành nạn nhân.

Theo số liệu thống kê quốc tế, chỉ trong hai năm, tỷ lệ các vụ lừa đảo “Quishing” đã tăng vọt từ 0,8% năm 2022 lên tới 12,4% vào năm 2024, cho thấy mức độ nguy hiểm và tốc độ lan rộng của loại tội phạm này. Tuy nhiên, hiện chưa có thống kê cụ thể về số lượng bị hại và tổng số tiền thiệt hại tại Việt Nam được công bố trong các nguồn tin mới nhất.

Nạn nhân của "Quishing" có thể phải đối mặt với nhiều hậu quả nghiêm trọng, bao gồm:

- Đánh cắp thông tin cá nhân: Rò rỉ tên tuổi, địa chỉ, số điện thoại, email, tài khoản mạng xã hội.

- Mất tiền trong tài khoản: Bị chiếm đoạt thông tin ngân hàng, thẻ tín dụng và thực hiện các giao dịch trái phép.

- Thiết bị nhiễm mã độc: Bị cài đặt phần mềm gián điệp, virus, khóa dữ liệu tống tiền.

- Trở thành nạn nhân của các hình thức lừa đảo khác: Thông tin cá nhân bị đánh cắp có thể được sử dụng cho các mục đích xấu xa hơn.

Do đó, khuyến cáo người dân tuyệt đối không quét mã QR không rõ nguồn gốc, đặc biệt là các mã xuất hiện tại nơi công cộng, các mã dán chồng hoặc được gửi qua các kênh không chính thống.

- Quan sát cẩn thận môi trường xung quanh: Tại điểm thanh toán, phải kiểm tra bảo đảm mã QR không bị can thiệp.

- Cảnh giác với ưu đãi bất thường: Tránh quét mã QR kèm theo các chương trình khuyến mãi quá hấp dẫn.

- Xem xét kỹ URL sau khi quét: Đảm bảo địa chỉ web bắt đầu bằng "https://" và đúng tên miền của tổ chức.

- Sử dụng ứng dụng quét mã an toàn: Cân nhắc dùng ứng dụng có chức năng cảnh báo link độc hại.

- Cập nhật phần mềm bảo mật: Đảm bảo thiết bị được bảo vệ bởi phần mềm diệt virus mới nhất.

- Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân: Cẩn trọng khi cung cấp thông tin sau khi quét mã QR.

- Báo cáo các dấu hiệu lừa đảo: Thông báo ngay cho cơ quan chức năng nếu nghi ngờ bị lừa đảo.

"Quishing" là một mối đe dọa ngày càng gia tăng, cần nâng cao cảnh giác, trang bị kiến thức để tự bảo vệ mình và những người xung quanh. Hãy luôn kiểm tra trước trước khi quét bất kỳ mã QR nào và nhớ rằng sự cẩn trọng của bạn là chìa khóa để tránh khỏi những cạm bẫy nguy hiểm trong thế giới số.

* Lừa đảo qua các số điện thoại mạo danh

Tình trạng lừa đảo qua điện thoại vẫn đang diễn biến phức tạp và ngày càng tinh vi hơn gây thiệt hại không nhỏ về tài sản và thông tin cá nhân cho người dân. Mặc dù đã có nhiều cảnh báo từ cơ quan chức năng, không ít người nhẹ dạ cả tin vẫn trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo. Trước thực trạng này, lực lượng Công an đã liệt kê một số điện thoại mà người dân cần cẩn trọng, không nên nghe máy hoặc gọi lại để tránh bị lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Theo đó, các số điện thoại được các đối tượng sử dụng để mạo danh nhân viên ngân hàng (mà chủ yếu là Vietcombank) gồm các số điện thoại sau: 0236.688.8766, 0248.886.0469, 02888.865.154, 1900.355.561…

Các đối tượng này thường gọi điện giả danh là nhân viên ngân hàng, thông báo tài khoản của khách hàng có dấu hiệu bất thường, bị khóa hoặc liên quan đến hoạt động rửa tiền. Sau đó, chúng yêu cầu cung cấp thông tin tài khoản, mã OTP hoặc tải về các ứng dụng giả mạo để chiếm đoạt tiền. 

Trong đó, gần đây nhất xuất hiện đầu số 02886.895.963 với cuộc gọi tự động tư vấn đủ điều kiện phát hành thẻ tín dụng và làm theo hướng dẫn với thoại tự động: “Chúc mừng quý khách đã đủ điều kiện phát hành thẻ tín dụng tại ngân hàng. Nếu khách hàng có nhu cầu, nhấn phím 1 hoặc nhấn phím 0 để gặp tổng đài viên”. Sau khi thực hiện theo hướng dẫn, các đối tượng sẽ ngắt cuộc gọi và gọi lại, tự nhận là nhân viên của ngân hàng yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin cá nhân, thông tin bảo mật của dịch vụ ngân hàng để làm thẻ tín dụng.

Ngoài ra, người dân cũng cần chú ý đến một số số điện thoại thường xuyên có dấu hiệu mạo danh lực lượng Công an hoặc nhân viên điện lực, nhân viên thuế để yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, thông tin tài khoản hoặc tinh vi hơn là cài app thanh toán tiền điện và tiền thuế. Sau khi thao tác trên app liên quan đến mã OTP, bọn chúng sẽ chiếm toàn quyền sử dụng điện thoại, tài khoản ngân hàng và chiếm đoạt tài sản của người dân. Một số số điện thoại cần chú ý

Mạo danh cán bộ công an, điều tra viên: 0833.109.259, 0853.975.728

Chiêu trò thường thấy là gọi điện báo người nghe có liên quan đến một vụ án, đang bị điều tra và yêu cầu chuyển tiền để phục vụ công tác xác minh, điều tra hoặc “đóng phí bảo lãnh”.

Mạo danh nhân viên điện lực: 0889.050.231, 0917.896.904 , 0598.428.337, 0598.427.578, 0819.343.248 …

Mạo danh nhân viên giao hàng: 0901.757.297, 0902.204.629, 0903.553.785, 0706.582.201, 0932.378.465, 0903.494.514…

Các đối tượng lừa đảo sẽ yêu cầu khách hàng cung cấp một số thông tin, từ đó chiếm đoạt tiền trong thẻ của khách hàng. Các thông tin chúng yêu cầu cung cấp thường bao gồm:

- Thông tin thẻ: Hình ảnh thẻ; dãy số in trên thẻ; tên trên thẻ; màn hình hiển thị số thẻ đầy đủ trong dịch vụ ngân hàng số…;

- Mã OTP được gửi tới số điện thoại của Khách hàng.

- Các đối tượng lừa đảo cũng có thể yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin số tài khoản, thông tin cá nhân (CCCD, hình ảnh sinh trắc học…), thông tin bảo mật dịch vụ (mật khẩu, OTP …) để đăng nhập ứng dụng ngân hàng và chiếm đoạt tài sản của khách hàng.

- Các đối tượng lừa đảo yêu cầu khách hàng chuyển tiền đến tài khoản của chúng hoặc một tài khoản khác với mục đích “nâng điểm tín dụng để có đủ điều kiện phát hành thẻ”, từ đó chiếm đoạt tiền của khách hàng.

Vì vậy khuyến cáo người dân cần tỉnh táo và tuyệt đối không làm theo hướng dẫn của các đối tượng gọi từ các đầu số trên để tránh mất mát tài sản và thông tin cá nhân, cụ thể:

- Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân như số CCCD, số tài khoản, mật khẩu, mã OTP… qua điện thoại, kể cả khi người gọi tự xưng là cán bộ công an, ngân hàng hay bất kỳ tổ chức nào.

- Không làm theo hướng dẫn của các cuộc gọi nghi vấn, đặc biệt là yêu cầu cài đặt ứng dụng lạ, đăng nhập tài khoản ngân hàng hay chuyển tiền đến tài khoản không rõ ràng.

- Luôn kiểm tra kỹ thông tin với cơ quan chức năng hoặc liên hệ tổng đài chính thức của ngân hàng trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào.

- Thông báo ngay cho cơ quan công an khi nhận được cuộc gọi nghi ngờ lừa đảo hoặc có hành vi đe dọa, ép buộc.

- Chia sẻ thông tin cảnh báo này đến người thân, bạn bè, đặc biệt là người lớn tuổi, người không am hiểu công nghệ, những đối tượng dễ bị lừa đảo nhất.

- Nâng cao cảnh giác, không để “sập bẫy” của các đối tượng lừa đảo đang ngày càng sử dụng các thủ đoạn tinh vi. Việc chủ động bảo vệ thông tin cá nhân chính là bước đầu tiên để bảo vệ tài sản và an toàn của chính mình.

* Lừa đảo qua các trang web, facebook giả mạo

Các đối tượng này tạo fanpage giả mạo cơ quan nhà nước, thương hiệu lớn, người nổi tiếng có gắn tích xanh, các tổ chức từ thiện, bệnh viện…, sau đó sử dụng thủ thuật đổi tên, chuyển vùng quản lý sang nước ngoài để che giấu nguồn gốc. Các fanpage giả mạo này lợi dụng sự tin tưởng của người dân để kêu gọi quyên góp từ thiện, bán hàng giả, hàng kém chất lượng, ngoài ra còn triển khai nhiều hình thức lừa đảo đa dạng như đặt vé máy bay, đặt phòng khách sạn giả, hay lừa đảo đầu tư chứng khoán. Đáng báo động, nhiều trang facebook giả mạo đang lợi dụng công cụ tăng tương tác ảo để tạo vỏ bọc uy tín. Chúng sử dụng hàng loạt tài khoản bot để tăng lượt theo dõi và bình luận tích cực, khiến người dùng mới dễ dàng tin tưởng và rơi vào bẫy lừa.

Gần đây nhất các đối tượng tội phạm tạo lập các website, facebook giả mạo trường đại học, trung tâm đào tạo, quảng cáo khóa huấn luyện, học kỳ/trại hè quân đội, công an... cho trẻ em nhằm tiếp cận phụ huynh có nhu cầu và dụ dỗ nộp tiền tham gia để chiếm đoạt tài sản.

Theo đó, Bộ Công an khuyến cáo người dân: Nâng cao cảnh giác, chỉ đăng ký tham gia và chuyển tiền khi đã tìm hiểu rõ thông tin của đơn vị tổ chức. Khi phát hiện dấu hiệu bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cần nhanh chóng trình báo Cơ quan Công an nơi gần nhất./.