Chuyên đề "NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬT PHÒNG KHÔNG NHÂN DÂN" của Đại uý Nguyễn Văn Tứ - Thẩm phán Tòa án quân sự Khu vực Quân khu 2.

                

                                                                NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ
                  (Chuyên đề đã được rút gọn và thông qua Tổ tư vấn pháp luật Tòa án quân sự Quân khu 2) 

        Luật PKND được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 27/11/2024 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025. Luật gồm 7 chương, 47 Điều.

Phần thứ nhất

NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬT PHÒNG KHÔNG NHÂN DÂN

            I. SỰ CẦN THIẾT BAN HÀNH LUẬT PHÒNG KHÔNG NHÂN DÂN

                1. Cơ sở chính trị

Những năm qua Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận Phòng không nhân dân (PKND) trên từng hướng, từng khu vực phòng thủ; xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững chắc trong tình hình mới, trong đó có vai trò quan trọng của lực lượng PKND, nhằm phòng ngừa, xử lý có hiệu quả các tình huống về quốc phòng, an ninh trên không; chủ động bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống, cụ thể:

- Nghị quyết số 28-NQ/TW (22/9/2008) của Bộ Chính trị khóa X về tiếp tục xây dựng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành khu vực phòng thủ vững chắc trong tình hình mới; Chỉ thị số 07-CT/TW (03/10/2011) của Ban Bí thư khoá XI về tăng cường sự lãnh đạo thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW và Kết luận số 64-KL/TW (30/10/2019) của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW, xác định: Xây dựng và tổ chức hoạt động của khu vực phòng thủ bằng sức mạnh tổng hợp, do toàn dân tham gia, các lực lượng vũ trang địa phương làm nòng cốt…;

- Nghị quyết số 28-NQ/TW (25/10/2013) của Ban Chấp hành Trung ương về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, xác định rõ và đồng bộ phương hướng, mục tiêu, quan điểm, yêu cầu, nhiệm vụ và các giải pháp chủ yếu về xây dựng khu vực phòng thủ: “Tiếp tục điều chỉnh bố trí chiến lược lực lượng quân đội đáp ứng yêu cầu phòng thủ đất nước”; “Nâng cao chất lượng xây dựng các khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững chắc toàn diện...”;

- Nghị quyết số 24-NQ/TW (16/4/2018) của Bộ Chính trị khóa XII về Chiến lược quốc phòng Việt Nam. Chiến lược đã xác định mục tiêu xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh toàn diện, ngày càng hiện đại, mang đậm tính nhân dân “do dân, vì dân’’;

- Kết luận số 31-KL/TW (16/4/2018) về Chiến lược quân sự Việt Nam là nội dung nòng cốt, cụ thể hóa Chiến lược quốc phòng Việt Nam, là nghệ thuật sử dụng sức mạnh quân sự trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc;

- Kết luận số 64-KL/TW (30/10/2019) của Bộ Chính trị Khóa XII về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 22/9/2008 của Bộ Chính trị về tiếp tục xây dựng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành khu vực phòng thủ vững chắc trong tình hình mới;

- Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, xác định: “Củng cố, tăng cường quốc phòng” ...“Củng cố tăng cường thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc”.

- Nghị quyết số 44-NQ/TW ngày 24/11/2023 Hội nghị lần thứ Tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, xác định quan điểm chỉ đạo “…thực hiện hiệu quả đường lối quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân với phương châm dựa vào dân “dân là gốc”.

 Như vậy, tại các Nghị quyết, Kết luận trên của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương đề ra chủ trương, biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của khu vực phòng thủ, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng thế trận khu vực phòng thủ, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân. Do đó, việc thực hiện đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, khu vực phòng thủ, nghệ thuật quân sự Việt Nam trong các Nghị quyết, Kết luận trên trực tiếp góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động PKND.

2. Cơ sở pháp lý

- Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia” (khoản 2 Điều 14). Tuy nhiên, nhiều nội dung quy định về PKND liên quan đến quyền con người, quyền công dân còn được quy định bằng văn bản dưới luật nên chưa đảm bảo nguyên tắc hiến định;

- Luật Quốc phòng quy định:“Xây dựng phòng thủ quân khu, khu vực phòng thủ vững chắc toàn diện, hợp thành phòng thủ đất nước; củng cố, tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh ở các vùng chiến lược, trọng điểm, biển, đảo, khu vực biên giới, địa bàn xung yếu”; Luật Dân quân tự vệ năm 2019 quy định hoạt động phối hợp của dân quân tự vệ “Bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, hải đảo, vùng biển, vùng trời Việt Nam”;

- Bên cạnh đó, có nhiều văn bản pháp luật trong các lĩnh vực cụ thể có quy định liên quan đến hoạt động PKND và quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ như Luật Hàng không dân dụng Việt Nam, Luật Dân quân tự vệ, Luật Lực lượng dự bị động viên, Luật Phòng thủ dân sự... Nhưng các văn bản này chỉ mới quy định những vấn đề khung mang tính nguyên tắc liên quan đến hoạt động PKND, mà chưa gắn chặt, sát với nhiệm vụ PKND, nên đặt ra yêu cầu đòi hỏi phải tạo lập khung pháp lý đầy đủ, toàn diện cho hoạt động PKND.

3. Cơ sở thực tiễn

- Trong chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ ở miền Bắc, địch đã sử dụng nhiều phương tiện chiến tranh hiện đại, cùng với nhiều loại bom, đạn có sức hủy diệt lớn, nhằm phá hoại tiềm lực, ý chí, quyết tâm chiến đấu của quân và dân ta, ngăn chặn sự chi viện của hậu phương. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân và dân miền Bắc đã chủ động, tích cực tổ chức các hoạt động PKND, nổi bật là xây dựng thế trận PKND rộng khắp, liên hoàn, vững chắc cả trên không, trên mặt đất và vận dụng chặt chẽ hai phương thức cơ bản là chủ động phòng, tránh bảo toàn tiềm lực đất nước, duy trì mọi hoạt động chính trị, kinh tế, xã hội trong điều kiện chiến tranh và kiên_­ quyết chiến đấu tiêu diệt sinh lực địch, làm hạn chế tối đa các hoạt động đánh phá của chúng, góp phần hết sức quan trọng vào thắng lợi của hai cuộc chống chiến tranh phá hoại miền Bắc; đặc biệt là trong chiến dịch phòng không tháng 12 năm 1972 với Chiến thắng lịch sử “Hà Nội - Điện Biên phủ trên không”, tổng kết chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, quân và dân miền Bắc đã bắn rơi 4.181 máy bay các loại; trong đó, lực lượng dân quân tự vệ phòng không bắn rơi 424 máy bay. Đây là minh chứng khẳng định PKND là một bộ phận của chiến tranh nhân dân Việt Nam, là một nội dung quan trọng trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, đồng thời là một hình thức hoạt động phòng không trên mặt trận đối không do toàn dân thực hiện.

- Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, PKND là một nội dung quan trọng của công tác quốc phòng, quân sự; được xây dựng, tổ chức hoạt động trong khu vực phòng thủ, là một bộ phận của thế trận quốc phòng toàn dân trên mặt trận đối không nhằm thực hiện phòng, tránh, đánh địch đột nhập, tiến công đường không và phục vụ chiến đấu, khắc phục hậu quả do địch tiến công đường không gây nên; góp phần xây dựng khu vực phòng thủ vững mạnh, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Hiện nay, trước sự phát triển của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, các loại vũ khí công nghệ cao được nghiên cứu, thiết kế, chế tạo với ưu việt nhảy vọt về chất lượng và tính năng kỹ chiến thuật; trong đó, các loại vũ khí tiến công đường không như: Tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ ngày càng được sử dụng rộng rãi ngay từ giai đoạn đầu và trong suốt cuộc chiến tranh, làm thay đổi phương thức tác chiến truyền thống; thậm chí, bằng tác chiến đường không, có thể nhanh chóng kết thúc cuộc chiến. Đối với nước ta trong những năm qua, việc khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ vào các lĩnh vực đời sống xã hội tương đối phổ biến, đa dạng. Tuy nhiên, các vụ việc vi phạm của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ ngày càng diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa đến quốc phòng, an ninh, uy hiếp đến an toàn hàng không. Để ứng phó kịp thời, hiệu quả với các nguy cơ do tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ vi phạm gây ra hoặc sử dụng để chống phá Đảng, Nhà nước của các thế lực thù địch, phản động, đặc biệt là thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật, như: Sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ để buôn lậu, vận chuyển ma túy, chất nổ, chất độc, chất cấm và trinh sát lực lượng chống buôn lậu của ta để bảo kê cho hoạt động vận chuyển hàng lậu qua biên giới,...; do đó, việc xây dựng lực lượng PKND vững mạnh, rộng khắp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc ngay từ thời bình là cần thiết.

- Qua nghiên cứu các cuộc chiến tranh, xung đột vũ trang gần đây trên thế giới cho thấy, tiến công đường không đang là phương thức tác chiến chủ yếu, nhằm phá hủy tiềm lực kinh tế - chính trị, làm suy giảm ý chí chiến đấu của đối phương, tiến tới gây sức ép để nhanh chóng đạt mục đích của cuộc chiến tranh. Đặc biệt là sự xuất hiện của tàu bay không người lái được sử dụng thực hiện nhiều nhiệm vụ ngay từ đầu và trong suốt cuộc chiến tranh, hoạt động ở các độ cao khác nhau để tiến công các mục tiêu quân sự, kinh tế rất hiệu quả đã làm thay đổi cơ bản cục diện trên chiến trường, mang lại hiệu quả tác chiến cao.

- Kết quả tổng kết thi hành pháp luật về PKND đã chỉ ra một số vướng mắc, bất cập trong thực tiễn và nội dung chưa đồng bộ, thống nhất trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, như: Việc huy động các tổ chức, cá nhân và Nhân dân tham gia vào các hoạt động PKND như phục vụ chiến đấu, khắc phục hậu quả và tham gia quản lý bảo vệ vùng trời, quan sát, phát hiện, thông báo, báo động phòng không sẽ hạn chế về quyền con người, quyền công dân, song nội dung này chưa được quy định trong văn bản luật; chưa quy định việc tổ chức xây dựng lực lượng PKND trong các nhà máy, xí nghiệp, doanh nghiệp, các công trình năng lượng lớn của quốc gia. Một số cơ chế, chính sách chưa được điều chỉnh hoặc điều chỉnh chưa đầy đủ đến tổ chức, hoạt động của công tác PKND, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ chưa đáp ứng kịp với tốc độ phát triển, nhu cầu khai thác, sử dụng và công tác quản lý (trong thời gian qua, tình trạng vi phạm pháp luật của các tàu bay không người lái ngày càng gia tăng cả trong nội địa và địa bàn một số tỉnh giáp biên (chỉ tính riêng năm 2023 tại các quận nội thành Thành phố Hà Nội lực lượng quản lý, bảo vệ vùng trời của Bộ Quốc phòng đã phát hiện, xử lý 1.557 trường hợp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ vi phạm, trong đó có cả vi phạm trong khu vực cấm bay, khu vực hạn chế bay). Bên cạnh đó công tác quản lý độ cao chướng ngại vật hàng không, độ cao giới hạn chướng ngại vật phòng không xung quanh các trận địa quản lý, bảo vệ vùng trời tại Việt Nam còn hạn chế.

Từ những cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn nêu trên, việc xây dựng, ban hành Luật PKND là rất cần thiết, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

II. MỤC ĐÍCH, QUAN ĐIỂM CHỈ ĐẠO XÂY DỰNG LUẬT

1. Mục đích

Hoàn thiện cơ sở pháp lý, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và nâng cao hiệu quả pháp lý của hệ thống pháp luật về xây dựng, huy động, tổ chức hoạt động PKND, quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, quản lý độ cao chướng ngại vật đối với các trận địa quản lý, bảo vệ vùng trời tại Việt Nam. Nâng cao năng lực về công tác PKND, góp phần củng cố quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh toàn diện, phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, bảo vệ Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển kinh tế, xã hội.

2. Quan điểm chỉ đạo

Đảm bảo sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng; điều hành của Chính phủ; sự chỉ huy, chỉ đạo trực tiếp, toàn diện của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của các bộ, ngành Trung ương và địa phương trong xây dựng, huy động, tổ chức hoạt động công tác PKND.

Thể chế hóa đầy đủ chủ trương, quan điểm của Đảng về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh nêu trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII; Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Bảo đảm sự phù hợp, thống nhất với Hiến pháp năm 2013, Luật Quốc phòng và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Bảo đảm tính kế thừa và phát triển các quy định của pháp luật hiện hành về công tác PKND đã được thực tiễn kiểm nghiệm thấy phù hợp, đồng thời bổ sung những vấn đề mới để giải quyết những nội dung về công tác PKND đặt ra trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo.

Phù hợp với thực tiễn và xu thế tác chiến phòng không hiện nay; trên cơ sở giữ vững nguyên tắc độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không để bị phụ thuộc, lệ thuộc, đồng thời phát huy được sức mạnh của cả hệ thống chính trị, nguồn lực của đất nước để xây dựng, tổ chức hoạt động PKND.

III. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬT

1. Một số khái niệm cơ bản

- Phòng không nhân dân là hoạt động của toàn dân do bộ đội địa phương, Dân quân tự vệ và quân nhân dự bị làm nòng cốt, cùng với phòng không quốc gia, phòng không lục quân và các lực lượng khác chuẩn bị, ngăn ngừa, phòng tránh, đánh địch, khắc phục hậu quả địch đột nhập, tiến công đường không trong khu vực phòng thủ, quản lý, bảo vệ vững chắc vùng trời Tổ quốc.

- Thế trận phòng không nhân dân là hình thái tổ chức, triển khai, bố trí lực lượng, phương tiện, trang thiết bị, công trình phòng không nhân dân và nguồn lực cần thiết cho từng địa bàn trong khu vực phòng thủ và phạm vi cả nước để thực hiện nhiệm vụ phòng không nhân dân.

- Chướng ngại vật phòng không là vật cản tự nhiên, công trình nhân tạo có thể ảnh hưởng đến hoạt động quản lý, bảo vệ vùng trời của các trận địa phòng không.

- Trận địa phòng không là khu vực triển khai vũ khí, trang bị kỹ thuật phòng không để thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu, quản lý, bảo vệ vùng trời.

- Công trình phòng không nhân dân là công trình xây dựng, địa hình, địa vật tự nhiên được xác định, cải tạo để phục vụ cho mục đích chuẩn bị, ngăn ngừa, phòng tránh, đánh địch, khắc phục hậu quả địch đột nhập, tiến công đường không trong khu vực phòng thủ.

- Tàu bay không người lái là phương tiện bay mà việc điều khiển, duy trì hoạt động của chuyến bay không cần có sự điều khiển trực tiếp của người lái trên phương tiện bay đó.

- Phương tiện bay khác bao gồm các loại khí cầu, mô hình bay, dù bay, diều bay (trừ diều bay dân gian) và thiết bị bay khác có người điều khiển hoặc không có người điều khiển mà không phải là tàu bay, tàu bay không người lái.

- Chế áp là việc sử dụng xung lực, hỏa lực hoặc biện pháp khác để làm cho quá trình hoạt động của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác bị gián đoạn, vô hiệu hoá từng chức năng hoặc mất hoàn toàn khả năng hoạt động.

2. Nguyên tắc tổ chức hoạt động PKND

          Quy định 05 nguyên tắc xuyên suốt trong tổ chức hoạt động PKND:

- Đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự thống nhất quản lý nhà nước của Chính phủ và sự chỉ đạo, chỉ huy của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, sự chỉ đạo, điều hành của chính quyền địa phương. 

- Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

- Được tổ chức thống nhất từ trung ương đến địa phương; bảo đảm chủ động, kịp thời, hiệu quả, an toàn, có sự phân công, phân cấp, phối hợp hiệp đồng chặt chẽ giữa các lực lượng phòng không và cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong hoạt động PKND.

- Được chuẩn bị thường xuyên, liên tục từ thời bình và kịp thời triển khai thực hiện các biện pháp cần thiết theo quyết định của cấp có thẩm quyền để quản lý, bảo vệ vững chắc vùng trời Tổ quốc.

- Xây dựng lực lượng PKND và thế trận PKND liên hoàn, rộng khắp, vững chắc; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân; kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế - xã hội với củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh và xây dựng khu vực phòng thủ.

3. Chính sách của Nhà nước về PKND

Bảo đảm nguồn lực của Nhà nước và huy động nguồn lực của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân để thực hiện nhiệm vụ PKND; ưu tiên bổ sung ngân sách cho trọng điểm PKND, địa phương đặc biệt khó khăn có vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh để đáp ứng yêu cầu quản lý, bảo vệ vùng trời Tổ quốc. Đồng thời khuyến khích, tạo điều kiện để cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân ủng hộ vật chất, tài chính, tinh thần cho hoạt động PKND trên nguyên tắc tự nguyện, không trái với pháp luật Việt Nam và phù hợp với pháp luật quốc tế.

4. Nhiệm vụ PKND

Có 04 nhiệm vụ như sau:

- Huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu, phòng, chống địch đột nhập, tiến công đường không và tham gia quản lý, bảo vệ vùng trời ở độ cao dưới 5.000 mét.

- Thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân. 

- Phục vụ chiến đấu, khắc phục hậu quả địch đột nhập, tiến công đường không.

- Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.

5. Trọng điểm PKND

- Tại khoản 1 Điều 6 của Luật xác định: “Trọng điểm PKND là khu vực có khả năng địch tập trung tiến công đường không, bao gồm các trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại hoặc những nơi có mục tiêu trọng điểm quốc gia, quân khu, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương và những nơi được xác định trong phương án tác chiến phòng thủ các cấp”.

- Luật phân cấp trọng điểm PKND bao gồm: Trọng điểm PKND quốc gia; Trọng điểm PKND cấp tỉnh; Trọng điểm PKND cấp huyện.

6. Hành vi bị nghiêm cấm

Luật quy định 10 nhóm hành vi bị nghiêm cấm, gồm:

- Trốn tránh, chống đối, cản trở việc xây dựng, huy động, hoạt động và thực hiện trách nhiệm tham gia lực lượng PKND theo quy định tại Luật này.

- Huy động, sử dụng lực lượng, vũ khí, phương tiện, công trình PKND trái quy định của pháp luật.

- Lợi dụng, lạm dụng việc thực hiện nhiệm vụ PKND để vi phạm pháp luật, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân.

- Cung cấp thông tin, chỉ điểm, quay phim, chụp ảnh, đo, vẽ làm lộ mục tiêu trận địa, kế hoạch, trang bị kỹ thuật, các công trình chiến đấu.

- Phân biệt đối xử về giới trong thực hiện công tác PKND.

- Chế tạo, thử nghiệm, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu, tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập, sở hữu, khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác trái pháp luật.

- Xâm phạm, làm hư hỏng, phá hủy, chiếm đoạt trang bị, thiết bị, phương tiện, công trình PKND.

- Tạo chướng ngại vật cản trở hoạt động quản lý, bảo vệ vùng trời; thông báo, báo động sai hoặc chế áp các trang thiết bị PKND trái pháp luật.

- Sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay khác để mang thiết bị, vũ khí, vật liệu nổ, chất cấm, hàng hóa trái pháp luật hoặc tuyên truyền, kích động, lôi kéo, xuyên tạc chống phá Đảng, Nhà nước.

- Các hành vi khác làm ảnh hưởng đến hoạt động PKND, an toàn bay, an toàn phòng không.

            7. Trách nhiệm quản lý nhà nước về PKND và quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

- Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về PKND và tàu bay không người lái, phương tiện bay khác.

- Bộ Quốc phòng chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về PKND, tàu bay không người lái, phương tiện bay khác và thực hiện các trách nhiệm khác quy định tại Luật này.

- Bộ Công an, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, phối hợp với Bộ Quốc phòng thực hiện quản lý nhà nước về PKND, quản lý hoạt động bay có liên quan đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác và thực hiện các trách nhiệm khác quy định tại Luật này.

- Bộ, cơ quan ngang Bộ, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về PKND và quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay khác theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.

- UBND các cấp, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, thực hiện quản lý nhà nước về PKND và quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay khác tại địa phương.

8. Lực lượng PKND

a) Chỉ đạo, chỉ huy PKND

- Cơ quan chỉ đạo PKND bao gồm: Chính phủ chỉ đạo PKND trên phạm vi cả nước; Bộ Quốc phòng giúp Chính phủ chỉ đạo về PKND; Bộ Tư lệnh quân khu chỉ đạo về PKND trên địa bàn quân khu; UBND các cấp chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện PKND tại địa phương.

- Ban chỉ đạo PKND được tổ chức ở trung ương, quân khu và địa phương. Ban chỉ đạo PKND các cấp có nhiệm vụ tham mưu, giúp Cơ quan chỉ đạo PKND cấp tương ứng.

- Bộ Quốc phòng là cơ quan thường trực của Ban chỉ đạo PKND trung ương; Bộ Tham mưu quân khu là cơ quan thường trực của Ban chỉ đạo PKND quân khu; cơ quan quân sự địa phương các cấp là cơ quan thường trực của Ban chỉ đạo PKND cùng cấp.

- Luật quy định cụ thể về hoạt động chỉ đạo PKND gồm:

+ Xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách về PKND.

+ Thực hiện nhiệm vụ PKND và các hoạt động PKND.

+ Huy động lực lượng và các nguồn lực bảo đảm cho nhiệm vụ PKND.

+ Sơ kết, tổng kết, thi đua, khen thưởng, kiểm tra, thanh tra việc thực hiện nhiệm vụ PKND.

- Luật quy định cụ thể về hệ thống chỉ huy PKND và giao Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định thành phần, nhiệm vụ cơ quan tham mưu, giúp việc cho chỉ huy PKND các cấp.

Trong đó xác định hệ thống chỉ huy PKND bao gồm:

+ Bộ trưởng Bộ Quốc phòng;

+ Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam;

+ Tư lệnh quân khu, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội;

+ Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh, Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy quân sự cấp tỉnh;

+ Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp huyện;

+ Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức;

+ Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp xã.

          b) Lực lượng PKND

- Bao gồm lực lượng nòng cốt và lực lượng rộng rãi.

- Lực lượng nòng cốt là lực lượng được tổ chức tại các đơn vị bộ đội địa phương, Dân quân tự vệ và dự bị động viên.

- Lực lượng rộng rãi bao gồm:

+ Lực lượng được huy động gồm Dân quân tự vệ, quân nhân dự bị chưa được sắp xếp vào các đơn vị và lực lượng từ cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, quần chúng nhân dân để tham gia bồi dưỡng, tập huấn, diễn tập, phục vụ chiến đấu, chiến đấu, khắc phục hậu quả địch đột nhập, tiến công đường không và bảo đảm an toàn phòng không;

+ Lực lượng tự nguyện do quần chúng nhân dân tham gia để phục vụ chiến đấu, chiến đấu, khắc phục hậu quả địch đột nhập, tiến công đường không và bảo đảm an toàn phòng không.

- Tổ chức lực lượng PKND được quy định tại Điều 13 Luật cụ thể:

+ Lực lượng PKND được tổ chức phù hợp với phương án tác chiến phòng thủ các cấp và trọng điểm PKND.

+ Trong thời bình, lực lượng nòng cốt được tổ chức như sau:

Lực lượng phòng không cấp tỉnh, cấp huyện gồm bộ đội địa phương, Dân quân tự vệ phòng không, quân nhân dự bị chuyên ngành phòng không, lực lượng phòng không kiêm nhiệm của cơ quan quân sự địa phương và Bộ đội Biên phòng được tổ chức thành các đại đội, trung đội, khẩu đội; các đài, vọng quan sát phòng không, các tổ bắn mục tiêu bay thấp và tổ chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay khác;

 Lực lượng phòng không cấp xã do dân quân đảm nhiệm được tổ chức thành các tổ bắn mục tiêu bay thấp và tổ chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay khác;

Lực lượng phòng không ở cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có tổ chức lực lượng tự vệ do lực lượng tự vệ đảm nhiệm được tổ chức phù hợp với quy mô, tổ chức, đặc điểm của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.

+ Trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng hoặc tình trạng chiến tranh, lực lượng PKND được tổ chức như sau:

Lực lượng nòng cốt được tổ chức theo quy định về tổ chức, biên chế của bộ đội địa phương và Dân quân tự vệ trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng hoặc trong tình trạng chiến tranh; Lực lượng rộng rãi được huy động phù hợp với nhiệm vụ phòng không của từng địa phương.

c) Huy động lực lượng PKND rộng rãi

- Về thời hạn huy động lực lượng rộng rãi:

+ Trong thời bình, thời hạn huy động để tham gia bồi dưỡng, tập huấn, diễn tập PKND hoặc diễn tập khu vực phòng thủ của địa phương không quá 07 ngày trong 01 năm.

+ Trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng hoặc tình trạng chiến tranh, thời hạn huy động thực hiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

- Về độ tuổi tham gia lực lượng rộng rãi trong trường hợp được huy động thực hiện theo quy định về độ tuổi của Luật Dân quân tự vệ. Trường hợp tự nguyện tham gia và đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ thì không giới hạn về độ tuổi.

Thẩm quyền quyết định kéo dài độ tuổi huy động được quy định tại khoản 2 Điều 15: “Chủ tịch UBNDcấp xã hoặc Chủ tịch UBND cấp huyện nơi không có đơn vị hành chính cấp xã, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp quyết định kéo dài độ tuổi huy động tham gia lực lượng rộng rãi theo quy định tại khoản 1 Điều này”.

- Về thẩm quyền, trình tự huy động lực lượng rộng rãi:

+ Việc huy động lực lượng rộng rãi được thực hiện theo kế hoạch PKND của địa phương, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.

+ Cơ quan quân sự địa phương, Ban Chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp hoặc chỉ huy tự vệ đối với cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nơi không có Ban Chỉ huy quân sự xây dựng kế hoạch huy động, trình Chủ tịch UBNDcùng cấp, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phê duyệt;

+ Chủ tịch UBNDcác cấp ban hành quyết định huy động lực lượng PKND theo đề nghị của cơ quan quân sự địa phương cùng cấp. Người đứng đầu doanh nghiệp ban hành quyết định huy động lực lượng PKND theo đề nghị của Ban Chỉ huy quân sự hoặc chỉ huy tự vệ đối với doanh nghiệp không có Ban Chỉ huy quân sự;

+ Cơ quan quân sự địa phương các cấp, Ban Chỉ huy quân sự hoặc chỉ huy tự vệ đối với doanh nghiệp không có Ban Chỉ huy quân sự thông báo quyết định huy động lực lượng PKND đến từng cá nhân có liên quan của địa phương, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp;

+ Cơ quan quân sự địa phương các cấp tiếp nhận, tổ chức, sử dụng lực lượng PKND được huy động theo kế hoạch.

9. Hoạt động PKND

a) Nội dung hoạt động PKND

- Nội dung hoạt động PKND trong thời bình bao gồm: Chỉ đạo, chỉ huy PKND; xây dựng kế hoạch PKND; xây dựng lực lượng, thế trận PKND; tuyên truyền, giáo dục, xây dựng mô hình điểm về PKND; bồi dưỡng, tập huấn về PKND; huấn luyện, hội thi, hội thao PKND; diễn tập PKND; xây dựng công trình PKND; tổ chức đài, vọng quan sát, thông báo, báo động phòng không, sẵn sàng đánh địch đột nhập, tiến công đường không; quản lý hoạt động của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác; bảo đảm an toàn phòng không; khắc phục hậu quả sự cố trong PKND; hợp tác quốc tế về PKND.

- Trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng hoặc tình trạng chiến tranh  hoạt động PKND thực hiện các nội dung trong thời bình và thêm các nội dung sau: Trinh sát, quan sát phát hiện, thông báo, báo động PKND; quan sát diễn biến tiến công đường không của địch; ngụy trang, nghi binh, sơ tán, phân tán, phòng, tránh, đánh địch đột nhập, tiến công đường không, vây bắt giặc lái, thu giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác của địch; phục vụ chiến đấu, khắc phục hậu quả do địch đột nhập, tiến công đường không.

b) Xây dựng kế hoạch PKND

- Kế hoạch PKND được xây dựng 05 năm một lần và được điều chỉnh, bổ sung khi có thay đổi quyết tâm tác chiến phòng thủ hoặc thay đổi người chỉ huy lực lượng PKND. Kế hoạch PKND các cấp được quy định như sau:

+ Kế hoạch PKND quân khu do Bộ Tham mưu xây dựng, trình Tư lệnh quân khu phê duyệt;

+ Kế hoạch PKND của địa phương do cơ quan quân sự địa phương chủ trì phối hợp với cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng, trình Chủ tịch UBND cùng cấp phê duyệt;

+ Kế hoạch PKND của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có tổ chức tự vệ do Ban Chỉ huy quân sự hoặc chỉ huy tự vệ đối với những nơi không có Ban Chỉ huy quân sự xây dựng theo hướng dẫn của cơ quan quân sự địa phương, trình người đứng đầu cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phê duyệt.

- Căn cứ xây dựng kế hoạch PKND bao gồm:

+ Đường lối, chiến lược xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận chiến tranh nhân dân, thế trận khu vực phòng thủ;

+ Quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương;

+ Quyết tâm tác chiến phòng thủ của địa phương, mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên;

+ Địa hình, khí hậu, vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật phòng không được biên chế, công trình, trận địa phòng không và lực lượng PKND của địa phương, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp;

+ Dự báo, đánh giá tình hình khả năng tác chiến đường không của địch.

- Nội dung kế hoạch PKND bao gồm: Đánh giá tình hình; nhiệm vụ PKND; ý định thực hiện nhiệm vụ PKND; nhiệm vụ của các thành phần liên quan; tổ chức chỉ đạo, điều hành; hiệp đồng bảo đảm; các mốc thời gian chính.

c) Xây dựng thế trận PKND

- Cơ quan quân sự địa phương chủ trì, phối hợp với cơ quan liên quan xác định và đề xuất Chủ tịch UBND cùng cấp quyết định xây dựng thế trận PKND của địa phương.

- Yêu cầu xây dựng thế trận PKND bao gồm:

            + Thế trận PKND phải được xây dựng từ thời bình;

         + Bảo đảm tính liên hoàn, rộng khắp, vững chắc có chiều sâu để đánh địch trên mọi hướng, mọi tầng, từ xa đến gần;

+ Phù hợp với thế trận phòng thủ của địa phương.

- Nội dung xây dựng thế trận PKND bao gồm:

+ Xây dựng công trình PKND;

+ Xây dựng, thực hiện đề án, dự án về PKND;

+ Xác định, xây dựng khu vực sơ tán, phân tán lực lượng, phương tiện ở từng cấp trong khu vực trọng điểm PKND;

+ Xây dựng phương án tác chiến PKND, phương án bảo đảm phục vụ PKND trong khu vực phòng thủ các cấp;

+ Xác định công trình lưỡng dụng để phục vụ nhiệm vụ PKND khi cần thiết.

d) Tuyên truyền, giáo dục về PKND

- Công dân được tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về PKND; được trang bị kiến thức về PKND theo quy định của pháp luật.

- Nội dung giáo dục, bồi dưỡng kiến thức về PKND được đưa vào môn học giáo dục quốc phòng và an ninh trong nhà trường, chương trình bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh theo quy định của Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh.

đ) Bồi dưỡng, tập huấn về PKND

- Lực lượng nòng cốt được bồi dưỡng, tập huấn theo chương trình cho từng đối tượng phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ quốc phòng, an ninh và tình hình của địa phương, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.

- Lực lượng rộng rãi được bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ PKND theo kế hoạch hoạt động PKND của địa phương.

- Các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp theo chức năng nhiệm vụ phối hợp, hiệp đồng với cơ quan quân sự địa phương để bồi dưỡng, tập huấn kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ bảo đảm cho nhiệm vụ PKND.

- Nội dung bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ PKND do người đứng đầu cơ quan, đơn vị chỉ đạo, chỉ huy PKND quyết định.

e) Huấn luyện PKND

- Việc huấn luyện, tham gia hội thi, hội thao của lực lượng PKND nòng cốt được thực hiện theo mệnh lệnh, chỉ thị hằng năm của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh quân khu, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội đối với bộ đội địa phương và Dân quân tự vệ.

- Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định nội dung, chương trình huấn luyện PKND.

g) Diễn tập PKND

- Cơ quan quân sự địa phương các cấp tham mưu cho UBNDcùng cấp tổ chức diễn tập PKND hoặc diễn tập khu vực phòng thủ có nội dung PKND;

- Các Bộ, ngành trung ương chỉ đạo cơ quan, đơn vị thuộc quyền phối hợp với cơ quan quân sự trên địa bàn thực hiện nội dung diễn tập PKND theo kế hoạch của địa phương.

- Nội dung diễn tập PKND bao gồm: Chỉ huy tham mưu PKND; tổ chức trinh sát, thông báo, báo động phòng không; tổ chức ngụy trang, nghi binh, sơ tán, phân tán, phòng tránh; tổ chức đánh địch đột nhập, tiến công đường không;  xử lý, chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay khác vi phạm quy định của Luật PKND; tổ chức phục vụ chiến đấu, khắc phục hậu quả do địch đột nhập, tiến công đường không và vây bắt giặc lái.

- Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành quy trình, nội dung diễn tập PKND.

h) Công trình PKND

- Bao gồm: Công trình PKND chuyên dụng và công trình PKND lưỡng dụng theo quy định của Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự; Công trình khác có công năng sử dụng cho PKND.

Trong đó, công trình PKND chuyên dụng bao gồm:

+ Hệ thống công sự, trận địa phòng không, vị trí chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay khác;

+ Đài, vọng quan sát, trinh sát, thông báo, báo động phòng không;

+ Công trình trú ẩn bảo đảm cho nhiệm vụ sơ tán, phòng tránh khi địch đột nhập, tiến công đường không.

- Việc xây dựng công trình PKND chuyên dụng phải theo quy hoạch, kế hoạch, gắn với thế trận phòng thủ của cấp tỉnh, cấp huyện; bảo đảm kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với thế trận PKND.

- Công trình PKND phải bảo đảm an toàn phòng không theo quy định của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và quy định của pháp luật về xây dựng công trình quốc phòng; công trình PKND xây dựng ở khu vực biên giới phải bảo đảm phù hợp với điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

- UBND cấp tỉnh, UBND cấp huyện quyết định theo thẩm quyền hoặc trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định xây dựng công trình PKND chuyên dụng; nơi không tổ chức Hội đồng nhân dân thì do UBNDquyết định.

Chủ tịch UBND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định vị trí sơ tán, phân tán các doanh nghiệp trên địa bàn quản lý. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp xác định các khu vực, phương án sơ tán, phòng tránh cho người lao động và nơi cất giữ tài sản theo kế hoạch PKND của địa phương.

- Trong trường hợp cần thiết hoặc trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, tình trạng chiến tranh, công trình khác có công năng sử dụng cho PKND được trưng dụng theo quy định của pháp luật để thực hiện nhiệm vụ PKND.

- Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành có liên quan thẩm định việc xây dựng các công trình PKND; công trình lưỡng dụng để sẵn sàng trưng dụng cho nhiệm vụ PKND.

10. Quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

a) Nhập khẩu, xuất khẩu, tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

- Tổ chức, cá nhân được phép kinh doanh tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác được nhập khẩu, xuất khẩu, tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác.

- Bộ Quốc phòng, Bộ Công an cấp phép nhập khẩu, xuất khẩu tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, quy định chi tiết khoản này.

- Bộ Công Thương cấp phép nhập khẩu, tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác không thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này sau khi có ý kiến thống nhất bằng văn bản của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an.

- Việc ủy thác nhập khẩu tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác chỉ được thực hiện khi bên nhận ủy thác có giấy phép, đáp ứng điều kiện nhập khẩu trước khi ký hợp đồng ủy thác.

b) Nghiên cứu chế tạo, thử nghiệm, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, kinh doanh tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

- Tổ chức, cá nhân nghiên cứu chế tạo, thử nghiệm, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, kinh doanh tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác tại Việt Nam phải tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành hoặc công nhận (Đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác do Bộ Công an quản lý phải tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật do Bộ trưởng Bộ Công an ban hành) và phải có Giấy chứng nhận đủ điều kiện đối với cơ sở nghiên cứu chế tạo, thử nghiệm, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng do Bộ Quốc phòng cấp, trừ các cơ sở do Bộ Công an quản lý.

- Cơ quan cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện đối với cơ sở nghiên cứu chế tạo, thử nghiệm, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng thực hiện thu hồi Giấy chứng nhận khi cơ sở đó không còn đủ điều kiện theo quy định của Luật này.

- Tổ chức, cá nhân kinh doanh tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác phải đáp ứng đủ các điều kiện: Có Giấy chứng nhận đủ điều kiện đối với cơ sở kinh doanh do Bộ Quốc phòng cấp, trừ các cơ sở do Bộ Công an quản lý; đáp ứng quy định của ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, ngành, nghề tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài và bảo đảm duy trì đủ điều kiện đó trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh theo quy định của pháp luật.

- Việc đặt hàng, giao nhiệm vụ nghiên cứu chế tạo, thử nghiệm, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh thực hiện theo quy định của Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp.

- Trình tự, thủ tục ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật do Chính phủ quy định.

c) Đăng ký tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

- ”Tàu bay không người lái, phương tiện bay khác phải được đăng ký trước khi đưa vào khai thác, sử dụng”.

- Điều kiện đăng ký: Đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật do Bộ Quốc phòng ban hành hoặc công nhận; có Giấy chứng nhận tiêu chuẩn kỹ thuật của nhà sản xuất đối với hàng hóa sản xuất tại Việt Nam. Đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác nhập khẩu, ngoài các điều kiện trên phải có đầy đủ giấy tờ hợp lệ theo quy định của pháp luật khi nhập khẩu vào Việt Nam.

- Nội dung đăng ký bao gồm: Cấp, cấp đổi, cấp lại Giấy chứng nhận đăng ký; Đăng ký tạm thời; Thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký.

- Thẩm quyền đăng ký được quy định như sau:

+ Cơ quan Công an đăng ký tàu bay không người lái, phương tiện bay khác của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của Bộ trưởng Bộ Công an, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản này;

+ Thẩm quyền đăng ký tàu bay không người lái, phương tiện bay khác do Bộ Quốc phòng quản lý thực hiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng;

+ Bộ Công an cung cấp thông tin đăng ký tàu bay không người lái, phương tiện bay khác cho Bộ Quốc phòng để phối hợp quản lý.

d) Cấp phép bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

Việc cấp phép bay phải phù hợp với thông số kỹ thuật, mục đích sử dụng của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác, khả năng quản lý, điều hành, giám sát hoạt động bay và bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, an toàn hàng không và lợi ích công cộng.

- Thẩm quyền cấp phép bay được quy định như sau:

+ Bộ Quốc phòng cấp phép bay hoặc phân cấp cho đơn vị thuộc quyền cấp phép bay, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản này;

+ Bộ Công an cấp phép bay hoặc phân cấp cho đơn vị thuộc quyền cấp phép bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác của Bộ Công an và thông báo đến Bộ Quốc phòng để phối hợp quản lý. Trường hợp cấp phép bay trong khu vực cấm bay, hạn chế bay và các khu vực khác có ảnh hưởng đến hoạt động bay của tàu bay quân sự thì phải được sự đồng ý của Bộ Quốc phòng;

+ Trường hợp Bộ Quốc phòng hoặc Bộ Công an cấp phép bay trong khu vực cảng hàng không, sân bay và các khu vực khác có ảnh hưởng đến hoạt động bay của tàu bay dân dụng thì phải được sự đồng ý của Bộ Giao thông vận tải.

- Các trường hợp sau đây được miễn cấp phép bay theo quy định của Luật PKND: Hoạt động ngoài khu vực cấm bay, khu vực hạn chế bay, phạm vi hoạt động trong tầm nhìn trực quan bằng mắt thường, có trọng lượng cất cánh tối đa nhỏ hơn 0,25 kg để phục vụ vui chơi giải trí; Hoạt động trong trường hợp khẩn cấp để bảo vệ tính mạng, tài sản của tổ chức, cá nhân theo quyết định của cấp có thẩm quyền nhưng phải thông báo đến cơ quan quản lý hoạt động bay trước khi bay.

đ) Phân loại, điều kiện khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

- “Tàu bay không người lái, phương tiện bay khác được phân loại căn cứ vào thông số kỹ thuật và mục đích sử dụng.”

- Tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay khác phải đảm bảo các điều kiện sau thì được khai thác, sử dụng:

+ Phải được cấp phép bay, trừ trường hợp được miễn cấp phép bay;

+ Phải dự báo, thông báo, hiệp đồng bay và được sự chấp thuận của cơ quan quản lý nhà nước về khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay khác;

+ Người trực tiếp điều khiển tàu bay không người lái, phương tiện bay khác phải đủ 18 tuổi trở lên, có đủ năng lực hành vi dân sự và có Giấy phép điều khiển bay phù hợp do cơ quan có thẩm quyền cấp hoặc giấy phép của nước ngoài cấp được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép điều khiển bay của Việt Nam công nhận, trừ trường hợp được miễn cấp phép bay như đã nêu ở phần trên;

+ Đối với người nước ngoài trực tiếp điều khiển tàu bay không người lái, phương tiện bay khác tại Việt Nam, ngoài các quy định tại các điểm a, b và c khoản này phải có đại diện tổ chức hoặc cá nhân là người Việt Nam bảo lãnh theo quy định của pháp luật;

+ Đối với người điều khiển tàu bay không người lái, phương tiện bay khác chuyên dụng phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an quy định điều kiện được khai thác, sử dụng.

e) Giấy phép điều khiển bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

- Giấy phép điều khiển bay bao gồm các loại: Giấy phép điều khiển bay quan sát bằng thiết bị và Giấy phép điều khiển bay quan sát bằng trực quan.

- Trường hợp được miễn cấp phép bay thì không cần phải có Giấy phép điều khiển bay.

- Cá nhân được cấp giấy phép điều khiển bay phải được đào tạo kiến thức về hàng không và kỹ năng thực hành điều khiển tàu bay không người lái, phương tiện bay khác.

g) Đình chỉ bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

          - Khoản 1 Điều 33 Luật PKND năm 2024 quy định các trường hợp bị đình chỉ bay: Bay không đúng nội dung được cấp phép bay; Vì lý do quốc phòng, an ninh và an toàn bay; Người điều khiển không đủ điều kiện điều khiển bay; Tàu bay không người lái, phương tiện bay khác chưa đăng ký hoặc không đúng theo đăng ký; Vi phạm điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

- Khoản 2 Điều 33 Luật PKND năm 2024 quy định cụ thể thẩm quyền đình chỉ bay như sau:

+ Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam đình chỉ bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác trong vùng trời, vùng thông báo bay do Việt Nam quản lý, trừ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác của Bộ Công an đã thông báo với Bộ Quốc phòng theo quy định;

+ Bộ trưởng Bộ Công an đình chỉ bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác do Bộ Công an cấp phép hoặc phương tiện bay xâm phạm mục tiêu do Bộ Công an bảo vệ;

+ Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân, Tư lệnh quân khu đình chỉ bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác trong phạm vi quản lý, trừ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác của Bộ Công an hoạt động ngoài khu vực, mục tiêu do quân đội quản lý;

+ Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự cấp tỉnh đình chỉ bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác trong phạm vi địa bàn quản lý, trừ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác của Bộ Công an hoạt động ngoài khu vực, mục tiêu do quân đội quản lý;

+ Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp huyện, Chỉ huy đơn vị Bộ đội Biên phòng ở khu vực biên giới đình chỉ bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác trong phạm vi địa bàn quản lý, trừ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác của Bộ Công an hoạt động ngoài khu vực, mục tiêu do quân đội quản lý;

+ Chỉ huy đơn vị Công an đình chỉ bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác do cơ quan Công an cấp phép hoặc các chuyến bay, phương tiện bay khác xâm phạm mục tiêu do đơn vị Công an bảo vệ theo quy định của Bộ trưởng Bộ Công an.

- Trên cùng một địa bàn, khu vực quản lý, mục tiêu bảo vệ, lực lượng nào phát hiện trước hành vi quy định tại khoản 1 Điều này thì được quyền đình chỉ bay theo quy định của pháp luật.

h) Chế áp, tạm giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác

                - Các trường hợp chế áp, tạm giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác được quy định như sau:

          + Bay khi chưa được cấp phép bay; bay vào khu vực cấm bay, khu vực hạn chế bay khi chưa được phép; không tuân thủ yêu cầu đình chỉ bay quy định tại Điều 33 của Luật này;

          + Xâm phạm khu vực cảng hàng không, sân bay hoặc khu vực lân cận cảng hàng không, sân bay có hoạt động của tàu bay dân dụng, tàu bay quân sự;

          + Sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay khác tuyên truyền, kích động, lôi kéo, xuyên tạc chống phá Đảng, Nhà nước hoặc thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác;

          + Sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay khác mang theo thiết bị, vũ khí, vật liệu nổ, chất cấm, vận chuyển hàng hóa trái pháp luật;

          + Trường hợp đặc biệt khác khi có lệnh của cấp có thẩm quyền quy định tại khoản 2 Điều này.

- Thẩm quyền ra lệnh chế áp, tạm giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác:

+ Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam được quyền ra lệnh chế áp, tạm giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này;

+ Tư lệnh quân khu, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự cấp tỉnh, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp huyện, cấp xã được quyền ra lệnh chế áp, tạm giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này trên địa bàn quản lý;

+ Chỉ huy lực lượng an ninh hàng không, Chỉ huy đơn vị Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển được quyền ra lệnh chế áp, tạm giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này trên địa bàn, khu vực quản lý;

+ Chỉ huy các đơn vị Quân đội, Công an được quyền ra lệnh chế áp, tạm giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác xâm phạm khu vực quản lý, mục tiêu bảo vệ;

+ Tổ trưởng Tổ chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay khác được quyền ra lệnh chế áp, tạm giữ khi phát hiện các phương tiện bay khác thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này.

i) Dự báo, thông báo, hiệp đồng, quản lý điều hành và giám sát hoạt động bay

- Tổ chức, cá nhân khi thực hiện chuyến bay cho tàu bay không người lái, phương tiện bay khác phải chấp hành quy định về dự báo, thông báo, hiệp đồng bay; chịu trách nhiệm về các thông tin trong dự báo, thông báo, hiệp đồng bay. Trung tâm Quản lý điều hành bay quốc gia, Trung tâm Quản lý điều hành bay khu vực thuộc Quân chủng Phòng không - Không quân và các cơ quan, đơn vị có liên quan thuộc Bộ Quốc phòng có trách nhiệm tiếp nhận, quản lý thông tin về cấp phép bay, dự báo, thông báo, hiệp đồng bay.

- Bộ Công an khi thực hiện chuyến bay cho tàu bay không người lái, phương tiện bay khác do Bộ Công an cấp phép phải thông báo hiệp đồng bay đến Bộ Quốc phòng;

- Bộ Quốc phòng cung cấp thông tin về cấp phép bay, dự báo, thông báo, hiệp đồng bay tại khu vực, mục tiêu do Bộ Công an quản lý khi có yêu cầu của Bộ Công an.

- Việc quản lý điều hành và giám sát hoạt động bay:

+ Trung tâm Quản lý vùng trời, các trung tâm quản lý điều hành bay thuộc Quân chủng Phòng không - Không quân thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quản lý vùng trời, quản lý, điều hành và giám sát hoạt động bay của tàu bay không người lái, phương tiện bay khác trong vùng trời Việt Nam;

+ Các Quân khu, cơ quan quân sự các cấp, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển Việt Nam chịu trách nhiệm quản lý vùng trời, giám sát hoạt động bay và việc chấp hành các quy định về tổ chức bay đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác trong phạm vi quản lý.

11. Bảo đảo an toàn phòng không

- Khoản 2 Điều 36 xác định nội dung bảo đảm an toàn phòng không bao gồm: Quản lý, bảo vệ trận địa phòng không; Quản lý chướng ngại vật phòng không; Xác định tiêu chí bảo đảm an toàn phòng không.

- Khoản 1 Điều 37 Luật PKND xác định phạm vi bảo vệ trận địa phòng không thực hiện theo quy định của Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự.

- Các công trình công cộng, dân sinh khi xây dựng, vận hành không được làm hạn chế hoặc ảnh hưởng đến việc phát huy hiệu quả vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật của trận địa phòng không.

- Quản lý chướng ngại vật phòng không là việc thống kê, đánh dấu, công bố, quản lý, sử dụng khoảng không và xử lý các chướng ngại vật có thể ảnh hưởng đến việc phát huy hiệu quả vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật của trận địa phòng không (Khoản 1 Điều 38).

- Tại Điều 38 xác định: Trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền cấp phép xây dựng; Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân là chủ đầu tư công trình công cộng, dân sinh; Các công trình công cộng, dân sinh khi xây dựng phải tuân thủ quy định của pháp luật về phạm vi bảo vệ, độ cao chướng ngại vật phòng không của trận địa phòng không.

- Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định các bề mặt giới hạn chướng ngại vật trong khu vực trận địa phòng không; khu vực giới hạn bảo đảm hoạt động bình thường của đài, vọng quan sát phòng không và chướng ngại vật có thể ảnh hưởng đến hiệu quả vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật của trận địa phòng không. Chính phủ quy định phạm vi và độ cao chướng ngại vật phòng không của trận địa phòng không.

- Tại Điều 39 cũng quy định: Tiêu chí bảo đảm an toàn phòng không. Luật giao Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định tiêu chí bảo đảm an toàn phòng không đối với từng loại vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật của trận địa phòng không.

- Tại các Điều 40, 41, 42 quy định: Quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp; cá nhân đối với PKND và trong quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay khác.

          12. Nguồn lực, chế độ, chính sách cho PKND

- Điều 43 xác định: Nguồn tài chính cho hoạt động PKND bao gồm: Ngân sách nhà nước; Nguồn đóng góp tự nguyện của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân; Nguồn tài chính hợp pháp khác.

- Chế độ, chính sách đối với người được huy động, tham gia hoạt động PKND quy định cụ thể tại Điều 44, nổi bật là: “Người làm việc hưởng lương từ ngân sách nhà nước khi được huy động làm nhiệm vụ PKND tại địa phương, cơ quan, tổ chức được hưởng nguyên lương, các loại phụ cấp hiện hưởng và được hỗ trợ tiền ăn, tiền tàu xe theo quy định của pháp luật”; “Người không hưởng lương từ ngân sách nhà nước khi được huy động tập huấn, bồi dưỡng, huấn luyện, diễn tập, làm nhiệm vụ PKND theo quyết định của cấp có thẩm quyền... được Nhà nước chi trả tiền công lao động theo ngày huy động đảm bảo không thấp hơn mức tiền công hiện hưởng ”... và nhiều chính sách ưu đãi khác.

- Bảo đảm trang bị cho lực lượng PKND (Điều 45). Lực lượng PKND được trang bị vũ khí, khí tài, phương tiện kỹ thuật cho việc thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, quản lý, bảo vệ vùng trời, quan sát, phát hiện, thông báo, báo động phòng không và phương tiện chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay khác. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định danh mục trang bị cho lực lượng PKND.

Phần thứ hai

XỬ LÝ VI PHẠM VÀ TRIỂN KHAI THI HÀNH LUẬT

 

I. XỬ LÝ VI PHẠM

            Nghị định số 144 ngày 31/12/2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình.

          Tại Điều 7 quy định về xử phạt vi phạm quy định về trật tự công cộng. Theo đó, phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây: Thả diều, bóng bay, các loại đồ chơi có thể bay ở khu vực cấm, khu vực mục tiêu được bảo vệ; sử dụng tàu bay không người lái hoặc phương tiện bay siêu nhẹ chưa được đăng ký cấp phép bay hoặc tổ chức các hoạt động bay khi chưa có giấy phép hoặc đã đăng ký nhưng điều khiển bay không đúng thời gian, địa điểm, khu vực, tọa độ, giới hạn cho phép; đốt và thả “đèn trời”; không có đủ hồ sơ, tài liệu mang theo khi khai thác tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ; tổ chức các hoạt động bay của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ khi người trực tiếp khai thác, sử dụng chưa đáp ứng các tiêu chuẩn đủ điều kiện bay; tổ chức các hoạt động bay của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ khi phương tiện bay chưa đáp ứng các tiêu chuẩn đủ điều kiện bay (theo khoản 2, điểm d, đ, g, h, i, k).

          Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây: Sản xuất, tàng trữ, vận chuyển “đèn trời”; thiết kế, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, thử nghiệm tàu bay, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ không có đủ hồ sơ, tài liệu pháp lý được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc đăng ký theo quy định; thiết kế, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, thử nghiệm tàu bay, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ không duy trì đủ điều kiện về nguồn nhân lực theo giấy phép do cơ quan có thẩm quyền cấp; thiết kế, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, thử nghiệm tàu bay, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ không duy trì đủ điều kiện về trang thiết bị, phương tiện, dụng cụ, nhà xưởng, sân bãi theo giấy phép do cơ quan có thẩm quyền cấp; thiết kế, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, thử nghiệm tàu bay, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ không bảo đảm tiêu chuẩn an ninh, an toàn và các điều kiện về môi trường theo quy định của pháp luật (theo khoản 3, điểm đ, e, g, h,i).

          Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây: Vào mục tiêu, vọng gác bảo vệ mục tiêu trái phép; sử dụng tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ treo cờ, biểu ngữ, thả truyền đơn, phát loa tuyên truyền ngoài quy định của phép bay (theo khoản 4, điểm g, h).

          Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây: Quay phim, chụp ảnh, vẽ sơ đồ địa điểm cấm, khu vực cấm liên quan đến quốc phòng, an ninh; thực hiện thiết kế, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, thử nghiệm tàu bay, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ có chủng loại hoặc chất lượng không phù hợp với loại sản phẩm đã đăng ký theo giấy phép do cơ quan có thẩm quyền cấp; sử dụng tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ phóng, bắn, thả từ trên không các loại vật, chất gây hại hoặc chứa đựng nguy cơ gây hại khi không được phép (theo khoản 5, điểm c, g, h).

          Phạt tiền từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ quay phim, chụp ảnh từ trên không khi không được phép (khoản 6). Phạt tiền từ 8.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi thực hiện hoạt động bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ không đúng nội dung trong phép bay do cơ quan có thẩm quyền cấp (khoản 7).

          Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ nhưng không chấp hành các lệnh, hiệu lệnh của cơ quan quản lý điều hành và giám sát hoạt động bay (khoản 8). Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi thực hiện thiết kế, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, thử nghiệm tàu bay, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ khi chưa có giấy phép do cơ quan có thẩm quyền cấp (khoản 9).

          Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi thực hiện hoạt động bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ khi chưa có phép bay do cơ quan có thẩm quyền cấp (khoản 10). Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ cản trở hoặc gây mất an toàn cho các phương tiện bay khác (khoản 11).

          Ngoài ra, tại khoản 13 quy định hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm đ khoản 2; các khoản 6 và 10 Điều này; tước quyền sử dụng giấy phép của cơ sở thiết kế, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, thử nghiệm tàu bay, động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bị của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ có thời hạn từ 3 tháng đến 6 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại các điểm h và i khoản 3 và khoản 9 Điều này; tước quyền sử dụng phép bay từ 3 tháng đến 6 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại các khoản 6, 7, 8 và 11 Điều này.

II. TRIỂN KHAI THI HÀNH LUẬT PHÒNG KHÔNG NHÂN DÂN NĂM 2024

Trên cơ sở các nội dung quy định tại Luật Phòng không nhân dân, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1610/QĐ-TTg ngày 19/12/2024 ban hành danh mục và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy định chi tiết thi hành các luật, nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp 8. Theo đó, Bộ Quốc phòng chủ trì xây dựng 05 văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết thi hành Luật Phòng không nhân dân (02 Nghị định và 03 Thông tư), Bộ Công an chủ trì xây dựng 01 Thông tư, cụ thể như sau:

- Nghị định quy định về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức, hoạt động của Ban chỉ đạo phòng không nhân dân các cấp; phạm vi và độ cao chướng ngại vật phòng không của trận địa phòng không; chế độ chính sách đối với người được huy động tham gia hoạt động phòng không nhân dân (khoản 4 Điều 9, khoản 6 Điều 38 và Điều 44);

- Nghị định quy định về quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay khác (khoản 5 Điều 27; khoản 6 Điều 28; khoản 1, khoản 2 và điểm c khoản 4 Điều 29; Điều 30; khoản 1, các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 31; Điều 32; Điều 33; khoản 4 Điều 34 và Điều 35);

- Thông tư của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định về trọng điểm phòng không nhân dân; thành phần, nhiệm vụ, cơ quan tham mưu, giúp việc cho bề mặt giới hạn chướng ngại vật trong khu vực trận địa phòng không; tiêu chí bảo đảm an toàn phòng không đối với từng loại vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật của trận địa phòng không; danh mục trang bị cho lực lượng PKND (khoản 1 Điều 6, khoản 2 Điều 11, Điều 13, khoản 5 Điều 38, khoản 2 Điều 39 và khoản 2 Điều 45).

- Thông tư của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định về xây dựng kế hoạch phòng không nhân dân (khoản 4 Điều 19).

- Thông tư của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định về hoạt động nhập khẩu, xuất khẩu hàng hóa thuộc phạm vi quản lý của Bộ Quốc phòng (có bao gồm nội dung về cấp phép nhập khẩu, xuất khẩu quy định tại khoản 2 Điều 27).

- Thông tư của Bộ trưởng Bộ Công an quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng không nhân dân (khoản 2 Điều 27, điểm a khoản 4 Điều 29).

Thực hiện Quyết định số 1610/QĐ-TTg ngày 19/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã giao các cơ quan, đơn vị thực hiện xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật do Bộ Quốc phòng chủ trì xây dựng và thuộc thẩm quyền, trách nhiệm ban hành của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tổ chức quán triệt, phổ biến Luật Phòng không nhân dân năm 2024 bằng hình thức phù hợp, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của công tác phòng không nhân dân trong công cuộc xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh toàn diện, phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Hiện nay Bộ Quốc phòng đang dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quốc phòng, cơ yếu. Trong đó, Bộ đề xuất quy định xử phạt vi phạm về phòng không nhân dân.

          Theo đó, Bộ Quốc phòng đề xuất phạt tiền từ 3 - 5 triệu đồng đối với hành vi trốn tránh, không chấp hành quyết định huy động, điều động tham gia lực lượng phòng không nhân dân của cấp có thẩm quyền; phạt tiền từ 5 - 8 triệu đồng đối với hành vi cản trở thực hiện quyết định huy động, điều động tham gia lực lượng phòng không nhân dân; từ 10 - 15 triệu đồng đối với hành vi chống đối thực hiện quyết định huy động, điều động tham gia lực lượng phòng không nhân dân.

         Hành vi không chấp hành quyết định huy động tham gia huấn luyện, diễn tập phòng không nhân dân của cấp có thẩm quyền mà không có lý do chính đáng sẽ bị phạt từ 3 - 5 triệu đồng; từ 10 - 15 triệu đồng đối với hành vi không bố trí thời gian cho người được huy động tham gia huấn luyện, diễn tập phòng không nhân dân.

            Phạt tiền từ 10 - 15 triệu đồng đối với hành vi lợi dụng, lạm dụng việc thực hiện nhiệm vụ phòng không nhân dân để xâm phạm lợi ích quốc gia, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự; từ 15 - 20 triệu đồng đối với hành vi huy động, điều động lực lượng phòng không nhân dân không có trong kế hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt; từ 30 - 40 triệu đồng đối với hành vi cản trở hoạt động của lực lượng quản lý, bảo vệ hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia quản lý, bảo vệ công trình phòng không nhân dân; từ 50 - 75 triệu đồng đối với hành chống lại hoạt động của lực lượng quản lý, bảo vệ hoặc cơ quan, tổ chức cá nhân tham gia quản lý, bảo vệ công trình phòng không nhân dân.

Phạt tiền từ 5 - 8 triệu đồng đối với hành vi thu thập thông tin về vị trí, tác dụng, kết cấu, ghi chép các số liệu có liên quan đến công trình phòng không nhân dân không đúng chức trách, nhiệm vụ hoặc không được phép của cấp có thẩm quyền; từ 8 - 10 triệu đồng đối với hành vi làm hư hỏng trang thiết bị, công trình phòng không nhân dân; từ 30 - 50 triệu đồng đối với hành vi chiếm đoạt, hủy hoại hồ sơ, tài liệu, thông tin công trình phòng không nhân dân. Hành vi phá hủy, chiếm đoạt trang thiết bị, công trình phòng không nhân dân sẽ bị phạt tiền từ 50 - 75 triệu đồng.

KẾT LUẬN

Những năm qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân trong tình hình mới. Phòng không nhân dân là một bộ phận của nền quốc phòng toàn dân và chiến tranh nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, chỉ đạo, quản lý, điều hành của chính quyền các cấp, từ Trung ương đến địa phương. Thế trận phòng không nhân dân là một bộ phận cấu thành, không tách rời của thế trận quốc phòng trong khu vực phòng thủ.

            Việc xây dựng Luật Phòng không nhân dân nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng không nhân dân, tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng, huy động, tổ chức hoạt động phòng không nhân dân, quản lý các hoạt động liên quan đến tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ và bảo đảm an toàn phòng không. Hoạt động tác chiến phòng không nhân dân là nét đặc sắc của nghệ thuật quân sự Việt Nam đã được vận dụng hiệu quả trong chiến tranh giải phóng đất nước của dân tộc ta; ngày nay, trong chiến tranh hiện đại, các phương án tác chiến tiến công đường không và phòng, chống tiến công đường không trở thành yêu cầu hết sức quan trọng, quyết định đến thành bại trong cục diện chiến trường./.